Wrocław.
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Julian Kowaliński
Obchody setnej rocznicy urodzin A. Mickiewicza we Lwowie
Setną rocznicę urodzin (1798-1855) Wieszcza obchodził Lwów niezwykle uroczyście. Właściwe obchody odbyły się w dniach 21 i 22 maja 1898 r. Uroczystość rozpoczęła się podniosłą akademią w sali Sokoła, w której przemawiali rektor Antoni Małecki i prof. Józef Tretiak. Gdy skończyły się występy muzyczne, przemówił na końcu Adam Krechowiecki, zawiadamiając obecnych, że Komitet obchodowy setnej rocznicy rozwiązuje się, pozostawia po sobie spuściznę: Komitet budowy pomnika Mickiewicza we Lwowie. Pomnik Wieszcza we Lwowie ma być kolumną. Nazajutrz, w niedzielę po uroczystych nabożeństwach w katedrach obu obrządków, uformował się olbrzymi pochód, w którym wzięło udział przeszło 10.000 ludzi. Na placu Mariackim, w miejscu przeznaczonym pod pomnik Adama Mickiewicza, wygłosili szereg przemówień: pierwszy przemówił prezydent miasta, Godzimir Małachowski, po czym Wilhelm Bruchnalski w imieniu Towarzystwa Literackiego im. Mickiewicza, literat Zajączkowski w imieniu dziennikarzy, Jan Styka w imieniu Koła Literacko-artystycznego, Jan Leszczyński w imieniu młodzieży akademickiej, Wiktor Jakobczyński w imieniu młodzieży rękodzielniczej i wreszcie Józef Hudec w imieniu socjalnej demokracji. Wieczorem zajaśniały tysiące świateł w oknach wszystkich gmachów i domów prywatnych, nawet odległe od śródmieścia ulice i zaułki były rzęsiście oświetlone. Wieczór w teatrze skarbkowskim zakończył część oficjalną.
Trwałą pamiątką roku jubileuszowego była pokaźna księga "Rok Mickiewiczowski" wydana staraniem Kółka Mickiewiczowskiego we Lwowie. Redaktorem i głównym inicjatorem księgi był Adam Krechowiecki. Zebrał on w księdze tej wszystkie prace o Mickiewiczu. Połowę księgi zajmowała obszerna Kronika Mickiewiczowska, opracowana przez Adama Bieńkowskiego, dająca opis uroczystości jubileuszowych w kraju i za granicą.
Niezwykłymi wyrazicielami kultu mickiewiczowskiego Lwowa okazali się również księgarze lwowscy, Herman i Alfred (ojciec i syn) Altenbergowie. Im to zawdzięcza Polska prześliczne i jedyne prawie epokowe wydania ilustrowane arcydzieł poety. Rzuconą w roku jubileuszowym myśl, postawienia pomnika Mickiewicza, zaczęto realizować rychło po obchodzie rocznicy urodzin Wieszcza. Puszczono w obieg wezwanie do składek i rozpisano konkurs na projekt kolumny. Pierwszą odznaczono i przeznaczono do wykonania projektu Antoniego Popiela. Drugą nagrodę otrzymał Leon Mieczysław Zawiejski z Florencji, trzecią Wacław Szymanowski z Paryża.
Koszt budowy pomnika wyniósł 166.000 koron, na co złożyły się przede wszystkim subwencje miasta (60.000 K) i sejmu galicyjskiego (20.000 K) oraz składki mieszkańców Lwowa. Najbardziej gorliwi w zbieraniu składek okazali się: Adam Krechowiecki, jako inicjator i propagator kolumny oraz prof. Bronisław Radziszewski, prezes Komitetu budowy pomnika. Wykorzystano każdą sposobność, byle przysporzyć funduszów komitetowi. Cały dochód z występu Modrzejewskiej wpłynął na cele kolumny, poważne zyski osiągnięto również z odczytu Jerzego Brandesa i występu skrzypka. Willy Burmestra.
Po wielu jeszcze zabiegach w sprawie budowy pomnika, ostatecznie odsłonięcie kolumny nastąpiło dnia 30 października 1904 r. Na święto Lwowa przybył syn Wieszcza Władysław Mickiewicz z Paryża. Po solennym nabożeństwie w kościele archikatedralnym, odprawionym przez ks. arcybiskupa Józefa Bilczewskiego, po przemówieniu prezesa Komitetu prof. Bronisława Radziszewskiego odbyła się wielka i radosna uroczystość odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza we Lwowie. O godz. 12-ej rozpoczął się olbrzymi pochód defilujący przed kolumną, który trwał prawie przez dwie godziny. Z każdej grupy pochodu wychodziły przed pomnik delegacje i składały wieńce w ręce syna poety, który układał je pod pomnikiem swego ojca. Cokół kolumny tonął w powodzi wieńców i wstęg. Wieczorem oświetlono pomnik reflektorami elektrycznymi. Do późnej nocy snuły się niezliczone tłumy dookoła kolumny Mickiewicza.
Nazajutrz, po uroczystości, odbyło się pamiętne posiedzenie Sejmu galicyjskiego, na którym na wniosek posła, Michała Michalskiego, mistrza kowalskiego i wiceprezydenta miasta Lwowa, uchwalono jednomyślnie dożywotnią pensję dla syna Mickiewicza, Władysława w kwocie 4000 koron rocznie. Pensję tę odbierał syn poety aż do wybuchu l wojny światowej w 1914 r. W odrodzonej Polsce odnowił Sejm ustawodawczy tradycję Sejmu galicyjskiego, na wniosek Hermana Diamanda, posła lwowskiego. Kolumna Adama Mickiewicza stała się symbolem polskich uczuć narodowych Lwowa. Przed tym pomnikiem lwowianie manifestowali wszystkie swoje smutki i radości. Spod kolumny wyruszyły dzieci Lwowa "Orlęta Lwowskie" w 1918-1919 r. na bój o niepodległość Polski i rodzinnego miasta, przed pomnikiem Marszałek Polski Józef Piłsudski 22 listopada 1920 r. udekorował tarczę herbową Lwowa orderem "Virtuti Militari".
Mickiewicz był zawsze, jest i będzie dla wypędzonych (1944-1948) lwowian i ich potomków rozproszonych po kraju i świecie wcieleniem najszczytniejszego ideału miłości Ojczyzny. Miasto Lwów zamknęło Mickiewicza w sercu swego kochanego grodu, do którego zawsze przystęp miało co najpiękniejsze i najszlachetniejsze pod nazwą "Semper Fidelis" - zawsze wierny. Warto tu jeszcze podać, że uroczystości patriotyczno-narodowe pod pomnikiem Wieszcza rozpoczęły odbywać się od 1905 r. w dniach 3 maja w uchwaleniu Konstytucji z 1791 r., a po czym w dniach 11 listopada w Święto Odzyskania Niepodległości Polski i w dniach 22 listopada, kiedy Lwów po krwawych walkach w 1918 r. został oswobodzony od przemocy ukraińskiej.
W dniach 11 i 22 listopada co roku przed pomnikiem odbywały się piękne defilady ze sztandarami oddziałów wojskowych, Kadeckich, Obrońców Lwowa z Orlętami, Związku Strzeleckiego i harcerzami przed władzami miasta i Dowódcami Okr. Korpusu Wojskowego Nr VI.
Ostania uroczystość patriotyczna przed pomnikiem A. Mickiewicza odbyła się 3 maja 1939 r. przy udziale kompanii wojskowych, drużyn strzeleckich, drużyn harcerskich, studentów, młodzieży szkolnej i innych grup społecznych w obecności rzeszy mieszkańców Lwowa i okolic.
Mieszkańcy Lwowa byli bardzo zadowoleni z organizowanych patriotyczno-państwowych uroczystości i składanych wieńców i kwiatów pod Kolumną Wieszcza.
Niestety z powodu złowrogiego paktu przyjaźni niemiecko-sowieckiej z 23 sierpnia 1939 r. i dokonania najazdu na Polskę 1 i 17 września, polski Lwów został nieprawnie zagarnięty 22 tego miesiąca przez Armię Czerwoną i włączony do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej i tak pozostał do dziś za granicą Rzeczypospolitej Polskiej. Podczas II okupacji radzieckiej w latach 1944-1948 władze sowiecko-ukraińskie wypędziły Polaków ze Lwowa, przez co zakończyło się organizowanie uroczystych obchodów patriotyczno-narodowych przed pomnikiem Adama Mickiewicza, który stoi do dziś na swoim miejscu i oczekuje na wznowienie dawnych tradycji historycznych przy udziale obu obrządków religijnych jak za dawnych dobrych lat. W tym krótkim zarysie przedstawiam z wielką czcią i szacunkiem dzieje Pomnika Adama Mickiewicza we Lwowie dla przypomnienia nie tylko wypędzonym lwowianom i ich potomkom, gdziekolwiek są, ale i Rodakom w kraju i na świecie. Biografia A. Mickiewicza
Do tych obchodów rocznicowych Wieszcza, przedstawiam jeszcze krótką biografię Adama Mickiewicza.
Największy Wieszcz Polski Adam Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu koło Nowogródka na Litwie. Ojciec jego, Mikołaj, posiadał mały folwark, a z zawodu był adwokatem.
W roku 1801 przenieśli się rodzice Adama do Nowogródka, gdzie mały Adaś mając lat 9 uczęszczał do szkoły utrzymywanej przez księży Dominikanów. W roku 1812 traci ojca, w miesiąc później jest świadkiem pochodu wielkiej armii napoleońskiej przeciw Rosji. Chwile te pozostawiły w jego duszy niezatarte wrażenie.
Ukończywszy gimnazjum udał się w roku 1815 na nasławniejszy Uniwersytet w Polsce w Wilnie, gdzie przez 4 lata przygotowywał się do zawodu nauczycielskiego i gdzie wszedł w grono zacnej młodzieży Jak Zana, Odyńca, Czeczota i wielu innych. W roku 1819 udał się do Kowna na posadę nauczyciela, gdzie zaczął pisać swe przecudne utwory, które wydane w roku 1822 napełniły zdumieniem całą Polskę.
W roku 1822 powraca do Wilna do swych ukochanych towarzyszy. Atoli rząd rosyjski rozpoczyna srogie prześladowania i stowarzyszonych powtrącał do więzień, aby ich potem poprzesiedlać w odległe miejsca Rosji. Ten sam los spotkał i Mickiewicza, który już nigdy Ojczyzny swej ujrzeć nie miał. Przebywał odtąd w Moskwie, Odessie i w Petersburgu do roku 1829, po czym za pozwoleniem rządu wyjechał za granicę i zwiedził Niemcy, Szwajcarię i Włochy.
Po upadku powstania z 1831 roku udał się wraz z emigrantami do Paryża. Tu ożenił się w 1834 roku z Celiną Szymanowską, a w roku 1839 przeniósł się na krótko do Lozanny, gdzie byt profesorem Akademii. Stąd powołał go rząd na profesora Akademii Paryskiej, gdzie przez 4 lata wykładał dzieje literatury słowiańskiej i polskiej. W roku 1844 odebrał mu rząd tę posadę i od tej chwili znajdował się Mickiewicz w opłakanych warunkach, walcząc nieraz z niedostatkiem. W marcu 1855 r. stracił żonę, w jakiś czas potem wysłał go rząd francuski w politycznej misji na wschód. Zmarł w Konstantynopolu 26 listopada 1855 roku, zwłoki jego przewieziono i pochowano w Paryżu, skąd je w roku 1890 przewieziono do grobów królewskich na Wawelu w Krakowie.
Olbrzymi talent Mickiewicza doszedł do szczytu rozwoju w Kownie. Tu powstały "Ballady i Romanse", dwie części "Dziadów", wreszcie "Grażyna", podczas pobytu w Rosji napisał "Konrada Wallenroda", "Sonety Krymskie" i wiele innych.
Największym utworem jego jest atoli "Pan Tadeusz", napisany w większej części w Paryżu i tam po raz pierwszy w 1834 r. wydany.
Wypis dokonano z książeczki ."Pan Tadeusz" z 1834-1934.