Rzymskokatolicki kościół p.w. św. Marii Magdaleny we Lwowie usytuowany jest u zbiegu ulic Leona Sapiehy (dziś: Bandery) i Sykstuskiej (dziś: Doroszenka).
Genezą sięga wieku XVII. Fundatorką najstarszej części świątyni, stanowiącej obecnie prezbiterium, była Polka - Anna Pstrokońska w 1600 roku. Natomiast nowszy fragment tworzący nawę główną i dwie boczne, został wzniesiony przez Zakon OO. Dominikanów pod koniec XVII stulecia. Konsekracja miała miejsce w 1758 r. Pod względem architektury dominuje styl renesansowy oraz barokowy. Fronton kościoła wieńczą dwie wieże zdobią figury dominikańskich świętych. Wewnątrz wybudowano ołtarz główny i dziewięć ołtarzy bocznych. W absydzie kościoła znajduje się ścienna nastawa ołtarzowa pokryta sztukaterią z ok. 1608 r., przedstawiająca sceny z życia św. Marii Magdaleny. Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku wzniesiono na podwyższeniu nową mensę ołtarzową z marmuru i alabastru według projektu prof. Tadeusza Obmińskiego, z rzeźbami aniołów dłuta Janiny Reichert-Tothowej.
Od lewej:
Od samego początku OO. Dominikanie byli gospodarzami zarówno kościoła, jak i przylegającego doń klasztoru. Uległ on kasacie w 1784 r., w dobie rozbiorów Polski. Gmach przeszedł na własność państwowego Funduszu Religijnego, który z kolei w 1841 r. sprzedał zabudowania galicyjskiemu Funduszowi Policyjnemu na dom poprawy i pracy przymusowej, przekształcony później na więzienie dla kobiet. Sam kościół oddano do dyspozycji archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego; odtąd pełnił on funkcje świątyni parafialnej. Wskutek przejęcia przez państwo zabudowań klasztornych, na koszt miasta wzniesiono w sąsiedztwie kościoła plebanię. Jednocześnie władze austriackie zajęły najstarszą część prezbiterium kościoła, odgradzając ją prowizoryczną ścianą od reszty i tworząc tym samym wewnętrzną kaplicę więzienną.
Od lewej:
Od lewej:
Znaczne zmiany przyniosła dopiero epoka II Rzeczypospolitej. W 1923 r. zlikwidowano więzienie w gmachu poklasztornym, przekazując pomieszczenia Politechnice Lwowskiej. Jednocześnie otwarto całość prezbiterium kościoła. W 1927 r. powołano do życia Komitet Odnowy Kościoła św. Marii Magdaleny w celu przeprowadzenia niezbędnych prac konserwatorskich. Dzięki temu niebawem powstała m.in. wspomniana już mensa ołtarzowa oraz nowe baptysterium ozdobione freskami Jana Henryka Rosena. W okresie międzywojennym parafia p.w. św. Marii Magdaleny promieniowała nie tylko na Lwów nowymi inicjatywami duszpastersko-liturgicznymi, wprowadzanymi przez znanego prekursora odnowy liturgii w Polsce ks. dr. Gerarda Szmyda (1885-1938).
Kościół pełnił funkcje sakralne do 1945 r. Po ekspatriacji ze Lwowa duchowieństwa i części wiernych w granice powojennej Polski świątynia przez krótki czas pozostawała zamknięta. Władze sowieckie otworzyły jej podwoje we wrześniu 1946 r., powierzając funkcję duszpasterza kapelanowi wojskowemu ks. ppłk. Zygmuntowi Truszkowskiemu (1876-1949), zwolnionemu z lwowskiego więzienia. Po jego śmierci 6 XI 1949 r. duszpasterstwo prowadził w latach 1949-1950 redemptorysta o. Marcin Karaś (1910-2003). Kiedy Sowieci usunęli go ze Lwowa, pieczę nad kościołem przejął w latach 1950-1955 proboszcz lwowskiej Bazyliki Metropolitalnej o. Rafał Kiernicki OFM Conv. (1912-1995). Lepsze czasy nastały z chwilą powrotu z łagrów do Lwowa w 1955 r. kanclerza Kurii Metropolitalnej ks. prałata Zygmunta Hałuniewicza (1889-1974). Już 12 VII 1955 r. objął on obowiązki proboszcza kościoła św. Marii Magdaleny; doraźną pomocą służyli w razie potrzeby kapłani katedralni: o. Kiernicki oraz ks. Karol Jastrzębski (1882-1966).
Od lewej:
Na początku lat 60. XX wieku władze sowieckie podjęły zabiegi w kierunku zamknięcia świątyni, w marcu 1962 r. zakazując ks. Hałuniewiczowi celebrowania nabożeństw. Przez kilka miesięcy udało się jeszcze utrzymać normalny tryb pracy duszpasterskiej, ale już 22. X. 1962 r. definitywnie odebrano parafii kościelne klucze, kładąc tym samym kres jej istnieniu. W świątyni przekazanej Politechnice Lwowskiej urządzono klub młodzieżowy, a następnie salę organową, funkcjonującą do chwili obecnej.
Bogate wyposażenie kościoła pozostawione po 1945 r. (ołtarze boczne, obrazy, rzeźby, ambonę, konfesjonały, klęczniki i ławki) zostało przejęte przez władze sowieckie; część bezpowrotnie zniszczono, inne obiekty zasiliły magazyny lwowskich muzeów. Baptysterium przebudowano na sanitariaty, funkcjonujące zresztą do chwili obecnej. Wieże kościelne pozbawiono krzyży, usuwając zarazem z placu przykościelnego figurę Matki Bożej i dewastując kapliczkę z 1580 r., wkomponowaną w ogrodzenie plebanii. Jedyną pozostałością po dawnej świetności jest ołtarz główny, organy i część ograbionych z elementów dekoracyjnych epitafiów.
Pewne nadzieje na odzyskanie świątyni dla celów sakralnych przyniosły zmiany społeczno-polityczne zw. „pieriestrojką", a po rozpadzie ZSRR narodziny niepodległej Ukrainy. Na fali odwilży zarejestrowano w urzędach lwowskiej administracji państwowej w 1991 r. statut parafii św. Marii Magdaleny, ale nie uzyskano zwrotu świątyni. Na Wielkanoc tegoż roku celebrowano w użyczonym wnętrzu kościoła pierwszą Mszę św. Formalna nominacja pierwszego stałego duszpasterza w osobie ks. dra Leona Małego nastąpiła we wrześniu 2000 r.
Pomimo nieustannych starań, parafia dotąd nie odzyskała dla wyłącznych celów sakralnych zabranego 42 lata temu kościoła. Nadal więc korzysta odpłatnie w niedziele, święta i niektóre inne dni z możliwości gromadzenia się w nim na modlitwę. Pomimo dotychczasowych niepowodzeń zarówno katolicy świeccy, jak i Zgromadzenie Sióstr Józefitek zaangażowanych w miejscowym duszpasterstwie, duchowieństwo oraz liczne grono przyjaciół z różnych stron świata niezachwianie wierzą, iż w przyszłości dane im będzie cieszyć się przywróconym do pierwotnych funkcji kościołem św. Marii Magdaleny.
Ks. Józef Wołczański
Tekst i archiwalne fotografie kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Lwowie pochodzą z kalendarza na 2005 rok, opracowanego i wydanego przez ks. Józefa Wołczańskiego.
Wydawnictwo: HOMO DEI,
ul. Zamojskiego 56,
30-523 Kraków,
tel. (012) 656-29-88, fax.(012) 259-81-21
Strona www: www.homodei.com.pl
E-mail: wydawnictwo@redemptor.pl
