Fotografie Grażyny Basarabowicz. Kwiecień 2006

KOŚCIÓŁ KARMELITÓW

Przekazany greckokatolickiemu zgromadzeniu zakonnemu reguły Studyckiej (autorem reguły i założycielem zakonu był metropolita A. Szeptycki. Wśród zakonów unickich Studyci są najbliżsi do ortodoksyjnego prawosławia. Prawdopodobnie, reguła zakonu była pomyślana jako swoista „hybryda", odzwierciedlająca idee A. Szeptyckiego o powołaniu Wielkiej schizmy). Świątynia została otwarta w 1991 r., jako greckokatolicka cerkiew św. Michała Archanioła. Przed przekazaniem studytom, kościół przez kilka lat pozostawał w gestii Miejskiego Zarządu Kultury i miał być przeznaczony na Lwowskie Muzeum Rzeźby i Architektury, w związku z czym zgromadzono w nim szereg kamiennych rzeźb (w tym herby z Arsenału miejskiego i kilka innych, które dziś rozmieszczone są w podwórzu Lwowskiej Galerii Sztuki).

Kościół i zespół budynków klasztornych, służbowych (mieszczą się w nich wydawnictwo literatury religijnej „Swiczado", Instytut Historii Cerkwi Greckokatolickiej, zarządy organizacji młodzieżowych i charytatywnych) i mieszkalnych obecnie jest w trakcie renowacji i remontu; prace są na ukończeniu. W tym roku dachy kościoła pokrywane są miedzią zamiast dachówek. Ogólnie biorąc, odbudowa całego zespołu wydaje się być na dobrym poziomie pod względem zachowania stylowego wyrazu architektury. Odnowiona została częściowo także sama „górka karmelicka", w szczególności odbudowano frontowe schody. Jeszcze przed restytucją świątyni (za czasów sowieckich) została zrujnowana część dawnych murów klasztornych i zniknęła ścianka z „grotą" NMP z Lourdes (po prawej stronie kościoła). Zachowały się natomiast dawne kamienne posągi świętych w niszach fasady.

KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA

Czynny od 2001 r. jako greckokatolicka cerkiew p.w. św. Jozafata i wszystkich ukraińskich męczenników, należy do religijno-społecznej organizacji „Miles Jesu" („Wojsko Jezusa"). Dawny kościół z przynależącymi zabudowaniami został przekazany przez władze miejskie kurii greckokatolickiej w 1995 r. na prośbę duchownych — działaczy „Miles Jesu" z ukraińskiej diaspory w USA. Organizacja zajmuje się głównie apostolstwem wśród młodzieży, zwłaszcza tzw. trudnej i bezdomnej oraz działalnością charytatywną. W ciągu kilku lat, przy poparciu finansowym diaspory i osobistej pracy członków „Miles Jesu", kościół i budynki zostały odbudowane z niemal zupełnej ruiny (szczególnie zniszczony był sam kościółek), w którą popadły, kiedy należały do pobliskiej Lwowskiej Stacji Telewizyjnej i częściowo używane były jako magazyny. Obecnie kościół jest starannie wyremontowany, pokryty nowym dachem, została odtworzona dawna sygnaturka. Wnętrze kościoła pokrywają w całości ładne malowidła (wykonane nieodpłatnie przez młodą malarkę z USA) — sceny z historii świętej oraz postacie świętych, w tym także z czasów najnowszych (beatyfikowani przez Jana Pawła II). Z dawnego wyposażenia nie zachowało się nic.

KOŚCIÓŁ SS. SAKRAMENTEK

Czynny od 1999 r. jako greckokatolicka cerkiew św. Trójcy. Przedtem, po zamknięciu, należał do zespołu budynków pobliskiej Akademii Weterynarii. Pomieszczenie kościoła było wykorzystywane jako sala sportowa i klub młodzieżowy. Obecnie odnowiony, pokryty nowym dachem. W elewacji frontowej (od strony zachodniej) dobudowano dwuskrzydłowe schody i zrobiono główne wejście, ozdobione w górze dużą płaskorzeźbą „Oko opatrzności". Wnętrze, pozostało architektonicznie bez zmian, zachowały się kolumny (oddzielające klasztorną część wnętrza) uwieńczone pięknymi barokowymi figurami aniołów oraz ozdoby sztukatorskie. Z wyposażenia wnętrza zachowała się tylko część kazalnicy. Na gładko malowanych jasnych ścianach rozmieszczono obecnie wiele współczesnych ikon. Na filarze w pobliżu bocznego wejścia umieszczono tablicę upamiętniającą pobyt we Lwowie Jana Pawła II w 2001 r.

Wnętrze nie zostało zmienione w sensie architektonicznym. Zachowały się również dawne malowidła, które częściowo przeszły konserwację, ale na ogół, stan ich nie jest dobry. Zabytkowy ołtarz główny pozostał, choć jego wyraz artystyczny ucierpiał, poprzez umieszczenie w nim dużej ikony o wschodnim charakterze. Dolną część ołtarza zasłania niski ikonostas. W końcu prawej nawy pozostałości bocznego ołtarza adaptowano do kultu wschodniego. Inne dawne boczne ołtarze nie zachowały się. Istnieje ambona (nieużywana). Nie ma organów.

Epitafia nie zachowały się w całości. Po prawej stronie, przy filarze widoczna jest w górze część napisu na tablicy ku czci Leszka hr. Dunin-Borkowskiego. Symetrycznie, po lewej stronie, pozostało ozdobne obramowanie tablicy pamiątkowej, z usuniętym napisem. Wymienione resztki tablic przy filarach przesłaniają współczesne ołtarze cerkiewne. Na ścianie lewej nawy zachowało się bogato zdobione marmurowe obramowanie epitafium, z kartuszem, w którym znajduje się czarna owalna płaskorzeźba z portretem kobiecym. W miejsce usuniętego napisu w polu obramowania umieszczono współczesny obraz religijny.

KOŚCIÓŁ BENEDYKTYNEK ŁACIŃSKICH

Przekazany greckokatolickiemu żeńskiemu zgromadzeniu zakonnemu reguły Studyckiej w 1992 r. Zakonnice zajmują część pomieszczeń dawnego klasztoru benedyktynek (prowadzą tutaj swój klasztor p.w. Matki Boskiej Płaszczowej). W pozostałej części dawnego klasztoru (z wejściem przez loggię arkadową) działa szkoła muzyczna, o kierunku religijnym. Przed przekazaniem zespołu cerkwi greckokatolickiej, kościół i klasztor zajmowały archiwa i pracownie Miejskiego urzędu ds. inwentaryzacji budowlanej.

Po remoncie, dawny kościół od 1997 r. jest czynny jako cerkiew p.w. Wszystkich Świętych. Odnowione zostały dachy i sygnaturka. Od czasów wojennych mocno uszkodzona pozostaje, niestety, piękna centralna figura NMP z dzieciątkiem na renesansowej attyce wieży.

Wnętrze kościoła zostało odnowione w dobrym stylu, dominują jasne barwy—biel i delikatne beże oraz gustowne złocenia ozdób architektonicznych (kapiteli, gzymsów, itp.). Zachowane zostały dawne elementy ołtarza głównego, pięknie okratowane empory dla zakonnic, herby fundatorów nad łukiem tęczowym. Przed ołtarzem ustawiono niski ikonostas w stylu dostosowanym do całości wnętrza. W ołtarzu znajduje się piękna współczesna ikona MB Płaszczowej. Organów nie ma (nie wiem, czy były).

KOŚCIÓŁ MATKI BOSKIEJ ŚNIEŻNEJ

Obecnie czynny jako greckokatolicka cerkiew p.w. MB Nieustającej Pomocy (należy do zgromadzenia oo. Redemptorystów). Przed otwarciem jako cerkwi w 1995 r., (?) pomieszczenie kościoła z zapleczem było użytkowane jako Muzeum Fotografiki, a przedtem jako skład.

W trakcie renowacji świątyni na zewnątrz, nad wejściem umieszczono płaskorzeźbę ikony MB Nieustającej Pomocy. Wnętrze nie przebudowane, ale pozbawione neogotyckich polichromii z XIX w., ściany pomalowane „na gładko". Zachowały się ołtarze — główny i dwa boczne, balkoniki w prezbiterium, wystrój rzeźbiarski oraz piękne okazy kowalstwa artystycznego — kraty i kandelabry. Ołtarze przystosowano do kultu wschodniego, przed ołtarzem głównym ustawiono niski ikonostas wykonany w stylu neogotyckim, nawiązującym do dawnego ołtarza. Organów nie ma.